چه چیزی بلاک‌چین را می‌سازد یا از بین می‌برد؟

به گزارش داتکام نیوز، چه عواملی واقعاً موفقیت بلندمدت یک بلاک‌چین را تعیین می‌کنند؟ گوین وود، یکی از بنیان‌گذاران اتریوم (ETH) و خالق پولکادات (DOT) که اصطلاح «وب3» را ابداع کرد، پنج معیار کلیدی برای ارزیابی یک بلاک‌چین را معرفی می‌کند. در مصاحبه‌ای اختصاصی با فوربز، این پیشگام دنیای کریپتو توضیح می‌دهد که چه چیزی بلاک‌چین‌های موفق را از پروژه‌هایی که محکوم به شکست هستند، متمایز می‌کند. او همچنین شاخص‌های کاربردی ارائه داده و تحلیل صریحی از محبوب‌ترین بلاک‌چین‌های امروزی ارائه می‌دهد.

رویکرد او درک بهتر پویایی قیمتی رمزارزهای بومی بلاک‌چین‌های برتر را آسان‌تر می‌کند. چرا ارزش بازار اتریوم (ETH) از ۵۷۵ میلیارد دلار در اوج سال ۲۰۲۱ به ۳۹۴ میلیارد دلار کاهش یافته است؟ چرا سولانا (SOL) از سقف قبلی خود عبور کرده و به ۱۱۵ میلیارد دلار رسیده، درحالی‌که پولکادات (DOT) که تقریباً هم‌زمان راه‌اندازی شد، به ۹ میلیارد دلار سقوط کرده است؟ گوین وود فراتر از اعداد کنونی، عوامل کلیدی تأثیرگذار را شناسایی می‌کند.

پنج معیار گوین وود برای ارزیابی بلاک‌چین

صدها بلاک‌چین مختلف با فناوری‌ها، موارد استفاده و سطوح پذیرش گوناگون وجود دارند. برای تشخیص پروژه‌های ارزشمند از میان این انبوه، گوین وود پنج معیار اساسی را معرفی می‌کند:

مقاومت (Resilience): ستون فقرات وب3، ترکیبی از رمزنگاری، تمرکززدایی و نظریه بازی‌ها که از بلاک‌چین در برابر حملات محافظت کرده و ثبات بلندمدت آن را تضمین می‌کند.

عملکرد (Performance): فراتر از مقیاس‌پذیری، عملکرد میزان کارایی یک شبکه در پردازش و نهایی‌سازی تراکنش‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.

عمومیت (Generality): توانایی یک بلاک‌چین برای پشتیبانی از برنامه‌های متنوع و قابلیت برنامه‌نویسی.

دسترس‌پذیری (Accessibility): سهولت تعامل کاربران، توسعه‌دهندگان، برنامه‌ها و ربات‌ها با شبکه.

انسجام (Coherence): توانایی سیستم در حفظ ارتباط سریع و هماهنگ بین بخش‌های مختلف شبکه.

مقاومت: ویژگی غیرقابل مذاکره

در حالی که بلاک‌چین‌ها می‌توانند اولویت‌های مختلفی داشته باشند، یک ویژگی غیرقابل بحث است: مقاومت. این معیار، ارزیابی دشواری دارد، بلندمدت‌ترین عامل است، اما در عین حال، مهم‌ترین معیار نیز محسوب می‌شود. گوین وود معتقد است: «بلاک‌چین‌هایی که تمرکززدایی و مقاومت را نادیده می‌گیرند، نباید بخشی از وب3 محسوب شوند». او ادامه می‌دهد: «لایه‌های دوم اتریوم را می‌بینیم که مجموعه‌ای از اعتبارسنج‌ها دارند که توسط یک شرکت خاص اداره می‌شوند. این واضحاً با مفهوم وب3 همخوانی ندارد».

چگونه می‌توان مقاومت یک بلاک‌چین را سنجید؟

ارزیابی مقاومت یک بلاک‌چین اغلب به میزان تمرکززدایی آن برمی‌گردد. وود چندین سؤال کلیدی برای این ارزیابی مطرح می‌کند: چه کسی تصمیمات مربوط به پروتکل را می‌گیرد؟ آیا حکمرانی آن شفاف و دارای موانع ورود کم است؟ نرخ ناپایداری شبکه چقدر است؟ همچنین، ضریب ناکاموتو معیاری کلیدی برای سنجش تمرکززدایی است. این شاخص نشان می‌دهد که برای به خطر انداختن یک شبکه، چند نهاد باید همدست شوند.

وود پولکادات را نمونه‌ای قوی از تمرکززدایی می‌داند و به ضریب ناکاموتوی بالای آن اشاره می‌کند. طبق داده‌های ناکافلو (Nakaflow)، پولکادات نمره ۱۴۹ را دارد؛ یعنی برای اختلال در شبکه، حداقل ۱۴۹ اعتبارسنج مستقل باید تبانی کنند. در مقایسه، این عدد برای سولانا ۱۹ و برای اتریوم فقط ۲ است، که نشان‌دهنده تمرکز بالای این بلاک‌چین‌هاست.

موانع ورود: چالشی برای تمرکززدایی

با این حال، موانع ورود به سیستم همچنان مسئله‌ای مهم است. مائورانتونیو کاپرولو، محقق دانشگاه KAUST عربستان که مقالات متعددی درباره پولکادات منتشر کرده، موانع ورود به اعتبارسنجی را بالا توصیف می‌کند. او توضیح می‌دهد:

«تا سال ۲۰۲۲، میانگین استیک لازم برای ورود به مجموعه اعتبارسنج‌های فعال حدود ۱.۸ میلیون DOT (معادل ۳۲ میلیون دلار در آن زمان) بود. این حداقل مقدار همچنان بالا باقی مانده است، که عملاً مشارکت را به نهادهایی که توانایی سرمایه‌گذاری کلان دارند، محدود می‌کند».

ضعف اتریوم در تمرکززدایی

بررسی معیارهای وود، ضعف‌های اتریوم را برجسته می‌کند. این بلاک‌چین اغلب به دلیل نفوذ بیش از حد ویتالیک بوترین مورد انتقاد قرار می‌گیرد. پست اخیر او در X (توییتر سابق) که در آن نوشت: «من شخصی هستم که تیم رهبری جدید بنیاد اتریوم (EF) را تعیین می‌کند». تنها به این نگرانی‌ها دامن زده است.

آیا پولکادات هم درگیر نفوذ گوین وود است؟

ممکن است این سؤال مطرح شود که آیا پولکادات، با توجه به نقش پررنگ گوین وود، در خطر قرار گرفتن تحت نفوذ اوست؟ وود تأیید می‌کند که نام او اعتبار دارد، اما تأکید می‌کند که حاکمیت پولکادات مبتنی بر جامعه است. او به موفقیت‌هایی مانند کاهش نرخ تورم DOT از طریق پیشنهادات جامعه اشاره می‌کند که نشان‌دهنده تصمیم‌گیری غیرمتمرکز است. پلتفرم پوکااسمبلی (Polkassembly) و چارچوب اوپن‌گاو (OpenGov) که در سال ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد، مشارکت جامعه را بیشتر تسهیل می‌کنند. کاپرولو و تیمش معتقدند که این ساختار می‌تواند «شمول‌پذیری را افزایش داده و تمرکز قدرت را کاهش دهد». اما آن‌ها هشدار می‌دهند که «از آنجایی که این سیستم هنوز در مراحل اولیه است، برای ارزیابی میزان موفقیت اوپن‌گاو در کاهش تمرکزگرایی مدل حکمرانی قبلی، زمان و داده‌های بیشتری نیاز خواهد بود».

عملکرد: به چه قیمتی؟

استراتژی‌های عملکرد در بلاک‌چین‌ها متفاوت است، اما چالش اصلی ایجاد تعادل بین عملکرد، تمرکززدایی و هماهنگی شبکه است.

اتریوم: از شاردینگ تا لایه ۲

وود توضیح می‌دهد که اتریوم ابتدا قصد داشت یک راهکار شاردینگ ارائه دهد، اما در نهایت همه این برنامه‌ها را کنار گذاشت و به سراغ لایه ۲ رفت. در نتیجه، اتریوم خود هیچ اقدامی انجام نداد، بلکه اجازه داد دیگران زنجیره‌های لایه ۲ بسازند و آن‌ها را از طریق اتریوم ایمن کنند. به گفته وود، این رویکرد به از دست رفتن هماهنگی و امنیت منجر شد: «اتریوم همراه با لایه ۲ها دیگر اتریوم واقعی نیست، زیرا این لایه‌ها همان سطح امنیتی را ارائه نمی‌دهند».

سولانا: فدای تمرکززدایی برای مقیاس‌پذیری

وود معتقد است که سولانا برای بهبود عملکرد، تمرکززدایی را قربانی کرده است. «استراتژی سولانا این است که اعتبارسنج‌ها را بسیار قوی کند و اتصال آن‌ها به یکدیگر را به حداکثر برساند. اما این باعث کاهش ضریب ناکاموتوی آن شده است. هرچه نیاز به اتصال بین اعتبارسنج‌ها بیشتر شود، تعداد آن‌ها باید کاهش یابد». او این رویکرد را «مقیاس‌پذیری فوق هم‌زمان» می‌نامد، که در آن سرعت زنجیره وابسته به توانایی یک ماشین واحد در پردازش و همگام‌سازی داده‌ها است. این روش در ابتدا کارآمد است اما در نهایت به سقفی می‌رسد که محدودیت‌های سخت‌افزار و شبکه تعیین می‌کنند. به گفته وود، این مسئله در بسیاری از بلاک‌چین‌های اثبات سهام (PoS) دیده می‌شود. آن‌ها استراتژی مقیاس‌پذیری مشخصی ندارند و برای پردازش داده‌های بیشتر، صرفاً تعداد اعتبارسنج‌ها را کاهش داده و سرعت پردازش را افزایش می‌دهند.

پولکادات: افزایش مقیاس از طریق تمرکززدایی

وود استدلال می‌کند که پولکادات متفاوت طراحی شده است: «ما می‌توانیم با افزایش تعداد اعتبارسنج‌ها، مقیاس را گسترش دهیم، که این به معنای تمرکززدایی بیشتر در کنار افزایش سرعت است».

عمومیت: تکمیل تورینگ واقعی

گوین وود عمومیت بلاک‌چین را با این معیار می‌سنجد که یک اپلیکیشن وب2 چقدر راحت می‌تواند به وب3 منتقل شود. اتریوم مفهوم تورینگ کامل را به بلاک‌چین معرفی کرد، اما به گفته وود، نتوانست عمومیت محاسباتی واقعی را ارائه دهد. این محدودیت عمدتاً به دلیل محدودیت‌های گس و اندازه بلاک است. در اتریوم، هر محاسبه‌ای باید در چارچوب محدودیت‌های گس یک بلاک تکمیل شود، که پیچیدگی محاسبات را محدود می‌کند.

پولکادات و مدل پاراچین

پولکادات با مدل پاراچین خود برخی از این محدودیت‌ها را کاهش داده است. پاراچین‌ها می‌توانند محاسبات خود را در یک محیط وب اسمبلی (WebAssembly) انجام دهند، مشروط بر اینکه این محاسبات در چند ثانیه تکمیل شوند. این مدل به پولکادات امکان پردازش داده‌های بسیار بزرگ‌تر را می‌دهد. برای مقایسه: اتریوم حدود ۱۵ میلیون گس در هر بلاک را پردازش می‌کند. پولکادات می‌تواند معادل ۱۸ میلیارد گس را مدیریت کند.

البته، همانند اتریوم، عمومیت پولکادات نیز کمی است نه کیفی؛ یعنی فقط مقیاس محاسبات را افزایش می‌دهد، اما دامنه آن‌ها را تغییر نمی‌دهد. اما این وضعیت با ارتقای جدید JAM تغییر خواهد کرد. این ارتقا امکان اجرای «محاسبات ادامه‌دار» را فراهم می‌کند، جایی که محاسبات می‌توانند متوقف شده و در بلاک‌های بعدی ادامه پیدا کنند.

تحولی بزرگ در محاسبات بلاک‌چین؟

پروفسور سولا لوکا، رئیس ابتکار بلاک‌چین دانشگاه نیکوزیا، معتقد است که حذف محدودیت محاسبات تک‌بلاک می‌تواند یک پیشرفت اساسی باشد. او توضیح می‌دهد: «در حالی که بلاک‌چین‌های دیگر دارای مکانیزم‌هایی برای پردازش محاسبات پیچیده هستند (مانند راهکارهای لایه ۲ و رول‌آپ‌های خوش‌بینانه)، در حال حاضر هیچ بلاک‌چینی مکانیزم داخلی «محاسبات ادامه‌دار» مشابه آنچه برای JAM پیشنهاد شده، ارائه نمی‌دهد. این قابلیت می‌تواند به پولکادات برتری قابل توجهی بدهد، به‌ویژه برای کاربردهای پیچیده‌تر مانند ابزارهای مالی پیشرفته، پردازش داده‌های بزرگ، و اجرای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در زنجیره».

هماهنگی: شکاف‌های ارتباطی بلاک‌چین‌ها

هماهنگی یکی از چالش‌های اصلی در اکوسیستم‌های بلاک‌چین است. لایه ۲های اتریوم و پاراچین‌های پولکادات نیز با این مشکل مواجه هستند. به گفته گوین وود، این زنجیره‌ها در محیط‌های ایزوله کار می‌کنند و تعاملات میان‌زنجیره‌ای معمولاً کند، پرهزینه و حتی ناامن هستند، مگر اینکه یک سیستم هم‌زمان‌سازی مشترک (co-sequencing) وجود داشته باشد. اما چنین سیستمی چالش‌های خاص خود را به همراه دارد. به گفته وود، پیاده‌سازی این مدل به یک ابررایانه برای زمان‌بندی تراکنش‌ها نیاز دارد که اجتناب‌ناپذیر به تمرکزگرایی منجر خواهد شد.

پولکادات تاکنون تمرکز زیادی بر روی هماهنگی نداشته است. اگرچه در سال گذشته چندین پل ارتباطی و یکپارچه‌سازی ایجاد شده، اما همچنان پاراچین‌ها در این زمینه مشکل دارند. تاماز لواک، بنیان‌گذار اوریجین‌تریل (OriginTrail) که یک پروتکل علمی غیرمتمرکز (DeSci) مبتنی بر پولکادات ایجاد کرده، نیز این مشکل را تأیید می‌کند. او می‌گوید که از نظر عملکرد و امکان شخصی‌سازی، طراحی فنی پولکادات برای نیازهای پروژه آن‌ها کاملاً منحصربه‌فرد بوده است. اما او همچنان خواستار «تقویت زیرساخت پل‌های ارتباطی با سایر اکوسیستم‌های بلاک‌چین» است.

دسترسی‌پذیری: آزمون کاربرپسندی

پولکادات به‌عنوان یک فناوری پیشرفته شناخته می‌شود، اما درک آن برای بسیاری دشوار است. با این حال، وود خاطرنشان می‌کند که دسترسی‌پذیری این شبکه در سال گذشته بهبود چشمگیری داشته است. این امر عمدتاً به لطف ارتقاء سیستم XCM (پیام‌رسانی میان‌زنجیره‌ای) و توسعه کیف پول‌های کاربرپسند رخ داده است. تاماز لواک نیز می‌گوید: «کاربران نهایی اوریجین‌تریل به‌ندرت مستقیماً با لایه بلاک‌چین تعامل دارند، زیرا رابط‌های کاربری مناسبی برای تجربه‌ای روان ایجاد شده‌اند». اما مشکل هماهنگی همچنان باقی است که به نوبه خود بر دسترسی‌پذیری تأثیر می‌گذارد. وود می‌گوید که JAM این مشکل را با ارائه یک فضای ذخیره‌سازی داده‌های مشترک حل خواهد کرد، به‌گونه‌ای که خدمات جدیدی بتوانند شکاف‌های هماهنگی را از دید کاربران پنهان کنند.

مشارکت توسعه‌دهندگان: رقابت پولکادات با سولانا و اتریوم

وود با افتخار تأکید می‌کند که پولکادات همیشه توسعه‌دهندگان «جدی» و تمام‌وقت زیادی داشته است. بر اساس گزارش توسعه‌دهندگان الکتریک کاپیتال (Electric Capital):

پشته فناوری پولکادات از نظر تعداد توسعه‌دهندگان، رتبه سوم را در دنیای بلاک‌چین دارد. پولکادات ۴۶۷ توسعه‌دهنده تمام‌وقت دارد. سولانا با ۵۹۹ توسعه‌دهنده جلوتر است. اتریوم همچنان پیشتاز بوده و ۳,۵۶۲ توسعه‌دهنده تمام‌وقت دارد. اما وود معتقد است که تعداد واقعی توسعه‌دهندگان پولکادات بیشتر است، زیرا ۳۵ تیمی که روی ارتقای JAM کار می‌کنند، در محیط‌های بسته فعالیت دارند و در این آمار لحاظ نشده‌اند.

کدام بلاک‌چین می‌تواند همه معیارها را برآورده کند؟

هیچ بلاک‌چینی تاکنون موفق نشده است که هر پنج معیار را به‌طور کامل برآورده کند. به گفته گوین وود:

«برخی سیستم‌ها عملکرد خوبی دارند، اما فاقد هماهنگی هستند؛ مانند پولکادات. از سوی دیگر، سیستم‌هایی مانند اتریوم که هماهنگ هستند، از نظر عملکرد ضعف دارند. سولانا، با وجود هماهنگی بالا، فاقد مقاومت و تمرکززدایی است. در نهایت، شما می‌توانید برخی از این ویژگی‌ها را داشته باشید، اما هیچ بلاک‌چینی در حال حاضر همه آن‌ها را ارائه نمی‌دهد». برنده واقعی آن بلاک‌چینی خواهد بود که بتواند بدون سازش در اصول اصلی Web3، تعادل درستی بین این معیارها برقرار کند. سوال اینجاست: کدام بلاک‌چین زودتر به این نقطه خواهد رسید؟

منبع : فوربز