آموزش پایدار مادران؛ کلید ساخت جامعۀ کتابخوان

‌سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، زهرا نیکدل، دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی: «در دهه ۷۰ که دانشجوی کتابداری بودم یکی از چالش‌های مهم استادان به علت پدیده نوظهور کتاب‌های الکترونیک و اینترنت؛ آینده کتاب، کتابخانه‌ها و کتابخوانی بود اما با گذشت سال‌ها، کتابخانه‌ها که تجلی پُست‌مدرنیسم هستند، هنوز جایگاه کتاب کاغذی است، هرچند مروجان کتابخوانی برنامه‌های تازه و نوآورانه خود را در زمینه کتاب‌های الکترونیک آغاز کرده‌اند و ترویج کتابخوانی یکی از برنامه‌ها و روش‌های توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه است، سازمان‌ها، نهادها، مراکز علمی، داشتن جامعه آگاه را ناشی از خواندن مستمر وعادت به مطالعه می‌دانند. خانواده به‌عنوان بنیادی‌ترین نهاد در پرورش فرزندان می‌تواند در شکل‌گیری بنیاد فکری و به تعبیر بوردیو؛ عادت‌واره‌های ارث برده شده، نقش بسیار مهمی در عادت افراد به مطالعه دارند، اما چگونه امکان دارد در جامعه و خانواده‌هایی که علاقه به کتابخوانی ندارند، کتابخوانی را ترویج‌کرد؟

اگر از پدرها و مادرها سؤال شود که آیا دوست دارید فرزند کتابخوان داشته باشید؟ بی‌شک همۀ آن‌ها دوست دارند فرزندشان اهل مطالعه باشد. جامعۀ مادران ایرانی متأسفانه در سال‌های اخیر با کاهش فرزندآوری، به زعم خودشان بیشترین تمرکز خود را بر تربیت کودک گذاشته‌اند، اما با بررسی میزان خرید کتاب در سیسمونی، میزان آگاهی خود را با دنیای کتاب نشان می‌دهند، بسیاری از خانواده‌های ایرانی بدون نیاز به خواندن کتاب به بزرگسالی رسیده‌اند و با دنیای کتاب آشنا نیستند. بسیاری از مادران جامعۀ ما لذت خواندن داستان کودکان، شنیدن قصه و افسانه و ساعت‌ها خیال‌پردازی با تصویر کتاب را درک نکرده‌اند و در ارائۀ این لذت به کودک خود غافل هستند، از همین رو برای ترویج اساسی و پایدار فرهنگ کتابخوانی باید بسترهای رشد کتابخوانی را به مادران آموزش داد، چون همۀ ما به قدرت مادران برای تبدیل جهان به مکانی بهتر اعتقاد داریم.

ارتقای مهارت‌های مادران و به رسمیت شناختن مسئولیت‌شان به‌عنوان اولین مربیان فرزندان، اهرم‌های کلیدی برای تغییر هستند، آن‌ها در قلب توسعۀ اولیۀ دوران کودکی و مسائل مربوط به آگاهی خانواده هستند. منبعی حیاتی برای آموزش غیررسمی از طریق تجربۀ روزانه، انتقال ارزش‌ها، مهارت‌های زندگی و حمایت از توسعۀ عاطفی-اجتماعی، یک مکانیسم حمایتی مهم برای آموزش رسمی فرزندشان، به‌ویژه از طریق تشویق، مربیگری به‌طوری که درجات مختلف مشارکت مادران باعث ایجاد نابرابری در آموزش و داشتن فرزندان آگاه‌تر می‌شود. ایران برای ایجاد جامعۀ توانمند و کتابخوان به یک آموزش پایدار و مادام‌العمر برای ماداران نیازمند است،

سازمان‌ها و نهادها باید مادران را با کتاب‌های کودکان و ادبیات کودک آشنا سازند و مزایای کتابخوانی و استفاده از کتاب در فرآیند فرزندپروری به آن‌ها یادآوری شود و مهارت‌های تربیت بدون فریاد آموزش داده شود و در کنار آن کتاب‌هایی که به رشد و ارتقا مادر کمک می‌کند، برای او در نظر گرفته شود. مبنای این آموزش‌ها را می‌توان با بارداری مادر به همراه آموزش‌هایی که برای سلامت مادر و کودک نیاز است، فراهم کرد.

وقت گذاشتن مادر برای مطالعه در دنیایی که هرگز متوقف نمی‌شود، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اما توسعه و حفظ توانایی خواندن عمیق چیزی نیست که نتوان آن را بدیهی بدانیم. امید به اینکه مدیران و برنامه‌ریزان فرهنگی با ایجاد برنامۀ آموزشی مدون برای آشنایی مادارن با دنیای کتاب، تزریق لذت کتابخوانی از نوزادی به جامعه، عادت به مطالعه را جزو ارکان تربیتی خود قرار دهند.